OSN DLA CAŁEJ POLSKI – CO WARTO WIEDZIEĆ

„Program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych” określa okresy stosowania nawożenia, warunki przechowywania nawozów naturalnych, dawki i sposoby nawożenia azotem oraz sposób w jaki rolnicy mają dokumentować realizację tych wymogów.

Stosowanie nawozów – terminy

Zgodnie z nowym programem, rolnikom na terenie całego kraju nie wolno stosować nawozów na glebach zamarz-niętych, zalanych wodą, nasyconych wodą oraz pokrytych śniegiem. Nie wolno jednak aplikować nawozów na gruntach rolnych w pobliżu wód powierzchniowych. Odległości, jakie należy zachować to: 10 m od brzegów: jezior i zbiorników wodnych do 50 ha, cieków naturalnych, rowów o szerokości powyżej 5 m, kanałów dla gnojowicy i 5 m dla pozostałych nawozów oraz 20 m dla wszystkich nawozów w przypadku jezior i zbiorników wodnych powyżej 50 ha, ujęć wody i obszarów morskiego pasa przybrzeżnego.

Szczególne zalecenia przygotowano dla terenów o dużym nachyleniu. Na terenie wychodzącym poza odległościami od wód powierzchniowych zamieszczonymi powyżej, stosując nawozy trzeba tutaj rozdzielać dawki nawozów azotowych mineralnych, tak aby poszczególne dawki nie przekraczały 100 kg N/ha. Zaleca się, aby nawozy naturalne przyorać lub wymieszać z glebą w ciągu 4 godzin od zastosowania, jednak nie później niż następnego dnia.

Jedne z istotnych dla rolników zmian to skrócone okresy stosowania nawozów. Przepisy dotyczące terminów apliko-wania nawozów azotowych oraz naturalnych rolników obowiązują od 27 lipca br. Należy mieć na uwadze to, czy chcemy nawieźć grunty orne czy TUZ oraz jakimi nawozami.

W Programie nawozy azotowe połączono z gnojówką i gnojowicą, a obornik wydzielono.

Zgodnie z programem w przypadku województwa lubuskiego nawozy azotowe mineralne na gruntach ornych oraz gnojówkę i gnojowicę można stosować od 1 marca do 25 października, natomiast obornik od 1 marca do 31 października. Poza tym nawozy azotowe mineralne oraz inne nawozy płynne można aplikować już od 15 lutego na grunty, które nie są: zamarznięte, pokryte śniegiem lub wodą, nasycone wodą. Uprawy trwałe, wieloletnie oraz trwałe użytki zielone można nawozić nawozami azotowymi mineralnymi oraz naturalnymi płynnymi od 1 marca do 31 października, a obornikiem do 30 listopada. Gleby ugorowane pozostają natomiast bez nawożenia przez cały rok, chyba, że rolnik planuje włączenie ich do produkcji. Wtedy dopuszcza się zastosowanie nawozów jesienią przed planowanym zakończeniem odłogowania.

Program przewiduje jednak wyjątki wynikające z trudnych warunków pogodowych. Powyższe terminy nie będą dotyczyły rolników w dwóch sytuacjach. Po pierwsze tych, którzy będą zakładać uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach. Dopuszczalna dawka azotu w wieloskładnikowych nawozach dla zakładanych upraw nie może wtedy przekroczyć 30 kg N/ha. Przepisy wskazują, iż w tej sytuacji rolnik musi szczegółowo udokumentować termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy. Po drugie, jeśli zbiory lub nawożenie będą utrudnione z powodu niekorzystnych warunków pogodowych, na zastosowanie zarówno nawozów mineralnych, jak i naturalnych na gruntach ornych. W wymienionych przypadkach na zastosowanie nawozów zawierających azot oraz gnojówkę (gnojowicę) na gruntach ornych będzie czas do końca listopada.

Przechowywanie nawozów naturalnych

Płynne i stałe nawozy naturalne należy przechowywać i składować w sposób zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu przez okres, gdy nie jest możliwe ich rolnicze wykorzystanie. W przypadku utrzymywania zwierząt na głębokiej ściółce, obornik może być przechowywany w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu.

Rolnicy mogą przekazać część lub całość wytwarzanych w gospodarstwie nawozów naturalnych innemu rolnikowi lub np. do biogazowni rolniczej, co należy udokumentować na piśmie.

Pojemność zbiorników na płynne nawozy naturalne powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres 6 miesięcy. Natomiast powierzchnia miejsc przechowywania stałych nawozów naturalnych – przez okres 5 miesięcy. Obliczenie wymaganej wielkości urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych musi poprzedzić sporządzenie obrotu stada, obliczenie przelotowości zwierząt w grupie technologicznej, a następnie wyliczenie stanów średnio-rocznych. Sposób wykonania jest określony w stosownych załącznikach do projektu rozporządzenia.

Przepisy dopuszczają czasowe składowanie obornika bezpośrednio na gruntach rolnych. Nie może to trwać jednak dłużej niż przez 6 miesięcy. Takie pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%, w miejscu niepiaszczystym i niepodmokłym. W odległości większej niż 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych. Nie dopuszcza się ponownego składowania obornika na pryzmie w tym samym miejscu przez okres 3 lat. Bezpośrednio na gruncie przez cały rok nie wolno składować pomiotu ptasiego oraz kiszonek. Kiszonki należy przechowywać w szczególności w silosach, w rękawach foliowych, na płytach lub na podkładzie z foli, sieczki, słomy lub innym materiale, który pochłania odcieki, oraz pod przykryciem foliowym. Przy czym miejsce lokalizacji podkładów trzeba zmieniać, tak by ta sama lokalizacja wystąpiła minimum po 3 latach. Przepisy zabraniają składowania i przechowywania nawozów naturalnych oraz kiszonek w odległości mniejszej niż 20 m od studni i od linii brzegu wód powierzchniowych.

Dokumentacja nawożenia

Gospodarstwa o powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych oraz utrzymujące 10 i więcej DJP wg stanu średniorocznego są już teraz zobowiązane do prowadzenia ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem. Należy w niej uwzględnić: datę zastosowania nawozu; rodzaj uprawy i powierzchni; rodzaj nawozu, zastosowaną dawkę oraz termin przyorania nawozu naturalnego w przypadku jego stosowania na terenie o dużym nachyleniu). Dokumentację można prowadzić w formie zapisów własnych, arkuszy lub dzienników, książki nawozowej lub w postaci elektronicznej.

Natomiast od stycznia 2019 plan nawożenia azotem będą musiały prowadzić gospodarstwa:
– powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych (stanowiących jego własność, dzierżawionych przez niego lub będących w jego użytkowaniu lub w użytkowaniu wieczystym),
– prowadzące uprawy intensywne (określone w załączniku do Programu zboża, okopowe i warzywa), na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha,
– utrzymujące obsadę większą niż 60 DJP wg stanu średniorocznego (chyba, że na posiadanych użytkach rolnych nie zagospodarowują nawozów),
– wielkotowarowe (plan musi zaopiniować okręgowa stacja chemiczno-rolnicza).
Wymienione gospodarstwa, z wyłączeniem wielkotowarowych, będą obliczać dawkę nawozów azotowych mineralnych w oparciu o uproszczony bilans azotu. Uwzględnia się w nim m.in. spodziewany plon, pobranie azotu z uwzględnieniem przedplonów lub międzyplonów (zwłaszcza bobowatych), nawożenie naturalne.

Rolnicy, którzy zgodnie z programem nie mają obowiązku sporządzania planów nawożenia, muszą stosować nawozy w takich dawkach, aby nie przekraczać maksymalnych ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł, które zostały określone w załączniku do Programu. Dawka azotu np. dla pszenicy ozimej wynosi 200 kg N/ha, kukurydzy na ziarno oraz rzepaku – 240 kg N/ha, buraków cukrowych – 180 kg N/ha, a ziemniaków – 180 kg N/ha.

Gospodarstwa, które są zobowiązane do opracowania planu nawożenia lub planu nawożenia azotem nie mogą stosować wyższych dawek niż wynikające z planów. Pozostali muszą pilnować maksymalnych dawek, które są określone dla poszczególnych roślin w przygotowanym do rozporządzenia załączniku. Wszelką dokumentację związaną z nawożeniem trzeba przechowywać przez 3 lata.

Opracowane na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” oraz artykułów prasowych.

P.Sas