REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ AGENCJĘ NIERUCHOMOŚCI ROLNYCH W 2012 ROKU

Sprzedaż nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa prowadzona przez Agencję Nieruchomości Rolnych w 2012 roku wyniosła 132 tys. hektarów gruntów.

Największe powierzchnie sprzedano w województwach: zachodniopomorskim (14,8 tys. ha) i warmińsko-mazurskim (14,3 tys. ha). Natomiast najmniej ziemi zakupiono na terenach województw: mazowieckiego (2,9 tys. ha) i łódzkiego (2,9 tys. ha). Pomimo rekordowej sprzedaży na koniec ubiegłego roku w Zasobie WRSP nadal pozostawało ponad 1,8 mln ha, z czego ponad 1,32 mln ha (73% powierzchni Zasobu) stanowiły grunty wydzierżawione. Największe powierzchnie pozostające w dzierżawie znajdują się na obszarze województw: zachodniopomorskiego – 250,7 tys. ha, wielkopolskiego – 204,3 tys. ha, dolnośląskiego – 187,1 tys. ha i warmińsko-mazurskiego – 159,5 tys. ha. Rok 2012 był kolejnym, w którym ceny gruntów rolnych sprzedawanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych rosły. Średnia cena 1 ha wyniosła 19 288 zł,
i w porównaniu ze średnią ceną za rok 2011, która osiągnęła poziom 17 165 zł, była wyższa o 12%, podobna skala wzrostu miała miejsce w 2011 roku. Wzrost cen nieruchomości sprzedawanych przez Agencję notuje się od roku 2004, kiedy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. W ubiegłym roku najwyższe ceny były uzyskiwane w województwach: dolnośląskim, wielkopolskim, i kujawsko – pomorskiem, gdzie cena osiągała poziom ponad 24 tys. zł/ha, natomiast na terenie województw: świętokrzyskiego, lubelskiego i lubuskiego średnie ceny były znacznie niższe i wynosiły 13,5 tys. zł/ha. Na tle kraju bardzo dobre wyniki osiągnął Oddział Terenowy w Gorzowie Wlkp., który sprzedając ponad 11 tys. hektarów gruntów uplasował się na drugim miejscu w Polsce pod względem procentowego wykonania planu sprzedaży. Średnia cena gruntów rolnych w 2012 roku w województwie lubuskim wyniosła 13.5 tys. zł/ha.

Liczby, które zostały przytoczone powyżej wynikają w dużej mierze z preferencyjnych warunków, na jakich prowadzona jest sprzedaż przez ANR. Rolnicy, którzy zamierzają powiększyć lub utworzyć gospodarstwa rodzinne mogą skorzystać z możliwości rozłożenia na raty ceny za nabywaną nieruchomość na okres nawet 15 lat, przy minimalnej pierwszej wpłacie w wysokości 10% ceny oraz preferencyjnym oprocentowaniu w Wysokości 2%. Podkreślenia wymaga fakt, że preferencyjne oprocentowanie  będzie obowiązywać do  31.12.2013 r.

Realizując zapisy nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 16 września 2011 r., Agencja zaproponowała wyłączenie 30% dzierżawionej powierzchni wszystkim dzierżawcom użytkującym grunty Zasobu o powierzchni ponad 428,5714 ha użytków rolnych. W związku z tym pracownicy ANR wysłali 1085 zawiadomień proponując wyłączenie 136 tys. ha. Dzierżawcy wyrazili zgodę na wyłączenie 77 tys. hektarów. Największe powierzchnie objęte wyłączeniami znajdują się na terenie woj. zachodniopomorskiego (17 tys. ha), wielkopolskiego (11 tys. ha), warmińsko-mazurskiego i dolnośląskiego (po 9 tys. ha), pomorskiego i kujawsko-pomorskiego (po 8 tys. ha) oraz opolskiego i lubuskiego (po 6 tys. ha).

Dzierżawcy, którzy nie wyrazili zgody na wyłączenie gruntów utracili tym samym prawo do bezprzetargowego nabycia nieruchomości, jak również do przedłużenia okresu trwania umowy dzierżawy.

Zmiany w procedurach dotyczących sprzedaży

Grunty rolne wyłączane z umów dzierżawy zostaną w pierwszej kolejności przeznaczone do sprzedaży w przetargach ograniczonych dla rolników indywidualnych zamierzających powiększyć swoje gospodarstwa rodzinne.

W wyniku ustaleń zawartych między Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezesem Agencji Nieruchomości Rolnych a Międzyzwiązkowym Komitetem Protestującym Rolników Województwa Zachodniopomorskiego w styczniu 2013 roku Prezes ANR dokonał zmiany w procedurach wewnętrznych, celem usprawnienia procesu rozdysponowania gruntów rolnych Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na przetargach ograniczonych oraz uszczelnienia systemu sprzedaży organizowanej
w drodze przetargów ograniczonych. Zmiany o których mowa wyżej znalazły swoje odzwierciedlenie w nowelizacji trzech, zasadniczych dla procesu rozdysponowania nieruchomości, zarządzeń Prezesa ANR w sprawie: sprzedaży nieruchomości ZWRSP (zarządzenie nr 10/2013), zasad dzierżawy nieruchomości ZWRSP (zarządzenie nr 9/2013), zabezpieczenia należności ANR (zarządzenie nr 7/2013). Z treścią zarządzeń można zapoznać się na stronie internetowej ANR, w  zakładce „O Agencji”. Zasadnicza zmiana dotyczy zwiększenia roli Izby Rolniczej w zakresie wydawania opinii oraz chociażby udziału w procedurze przetargowej. Na wniosek Izby Rolniczej skład komisji przetargowej może zostać poszerzony o osoby wskazane przez Izbę Rolniczą. Udział przedstawicieli rolników ma na celu uszczelnienie procedury kwalifikacji osób zamierzających wziąć udział w przetargach ograniczonych. W przypadku zgłoszenia uzasadnionych wątpliwości w stosunku do osób zamierzających wziąć udział w przetargu ograniczonym wniosek przedstawicieli rolników może stać się podstawą do odwołania przetargu. Ponadto Izba Rolnicza może wnioskować o zorganizowanie ograniczonego przetargu ofertowego (przetargu pisemnego), w którym przy wyłanianiu potencjalnych nabywców spośród rolników indywidualnych poza ceną i warunkami płatności, pod uwagę będą brane kryteria związane z powierzchnią gospodarstwa rodzinnego potencjalnego nabywcy oraz odległość jego gospodarstwa od sprzedawanej nieruchomości. Przewidziano także stosowanie, przy sprzedaży ratalnej w trybie przetargu ograniczonego oraz w ramach pierwszeństwa nabycia na utworzenie lub powiększenie gospodarstwa rodzinnego, zabezpieczeń jedynie w formie hipoteki oraz weksla in blanco. Warunkiem przyjęcia w/w zabezpieczenia jest wniosek kontrahenta opatrzony opinią Izby Rolniczej.

Również do umowy sprzedaży gruntów zbywanych w trybie przetargów ograniczonych wprowadzono zmiany, mające na celu zapobieżenie odsprzedaży tych gruntów oraz wykorzystywaniu ich na cele niezwiązane z osobistym prowadzeniem działalności rolniczej. Kupujący grunty rolne będą zobowiązani m.in. do osobistego prowadzenia działalności rolniczej na nabytej nieruchomości przez okres 10 lat od dnia zakupu nieruchomości. Zgodnie z postulatem rolników wydłużeniu uległ okres pomiędzy ogłoszeniem, a datą przetargu z 28 do 35 dni, co z jednej strony jest korzystne dla rolników indywidualnych składających dokumenty, z drugiej strony skutkuje wydłużeniem okresu publikacji ogłoszenia.

W celu  wdrożenia w życie powyższych ustaleń Oddział Terenowy ANR w Gorzowie Wlkp oraz Lubuska Izba Rolnicza w Zielonej Górze 29 stycznia b.r. podpisały porozumienie w sprawie powoływania komisji przetargowych prowadzących przetargi ograniczone.

Przetarg ograniczony

W roku 2012 znacząco wzrosła liczba przetargów ograniczonych. Ogółem  jednostki ANR przeprowadziły 4405 przetargów ograniczonych na sprzedaż nieruchomości z Zasobu WRSP. Tak duża liczba przetargów jest wynikiem realizowanej polityki państwa w zakresie oferowania gruntów dla rolników indywidualnych.

Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarce nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Agencja ma możliwość ograniczania przetargów m.in. dla następujących kategorii osób:

1. Rolników indywidualnych w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego zamierzających powiększyć posiadane gospodarstwo rodzinne, jeżeli ich miejscem zamieszkania jest gmina, w której położona jest nieruchomość wystawiona do przetargu lub gmina granicząca z tą gminą.
2. Osób posiadających kwalifikacje rolnicze, określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego, zamierzających utworzyć gospodarstwo rodzinne.

W chwili obecnej w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego obowiązują dwie definicje rolnika indywidualnego.  Do dnia 3 grudnia 2011 roku (sprzed nowelizacji) rolnikiem indywidualnym jest osoba fizyczna, będąca właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha, prowadząca osobiście gospodarstwo rolne, posiadająca kwalifikacje rolnicze, zamieszkała w gminie,  na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa.

Po 3 grudnia 2011 r. (po nowelizacji) rolnikiem indywidualnym jest osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych,  których  łączna  powierzchnia  użytków  rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca  kwalifikacje  rolnicze  oraz  co  najmniej od 5 lat  zamieszkała w   gminie,  na obszarze której  jest  położona  jedna  z  nieruchomości rolnych   wchodzących   w  skład   gospodarstwa   rolnego  i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo.

Zdefiniowanie czy jest się rolnikiem indywidualnym sprzed, czy po nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego ma zasadnicze znaczenie dla rodzaju dokumentów które należy złożyć, celem zakwalifikowania przez komisję do przetargu ograniczonego. Wzory oświadczeń w zależności od kategorii rolnika indywidualnego różnią się od siebie. Zostały one zamieszczone i opisane na stronie ANR w zakładce: ”Nieruchomości / dla nabywców / wzory dokumentów do przetargów ograniczonych”.  Należy pamiętać, że przetarg ograniczony ma charakter dwuetapowy. Pierwszy etap dotyczy kwalifikacji osób spełniających warunki przewidziane ogłoszeniem, drugi etap dotyczy licytacji.

Poniżej przedstawione zostały zasady przetargu ograniczonego.

1. Część kwalifikacyjna dotyczy:

a)     terminu i miejsca składania dokumentów potwierdzających spełnienie warunków podanych w ogłoszeniu o przetargu, dla osób zamierzających wziąć udział w przetargu, termin ten nie może przypaść później niż na 14 dni przed wyznaczonym terminem przetargu;

b)     kwalifikacji przez komisję przetargową do uczestnictwa osób spełniających warunki podane w ogłoszeniu o przetargu i w terminie, nie później niż na 12 dni przed wyznaczonym terminem przetargu, wywieszenia listy osób zakwalifikowanych do uczestnictwa w przetargu wraz z listą osób, które nie złożyły w terminie wszystkich wymaganych dokumentów, podając odrębnie dla każdej osoby wykaz brakujących dokumentów, a także wyznaczając termin na ich złożenie przypadający nie później, niż na 7 dni przed wyznaczonym terminem przetargu;

c)      ponownego sprawdzenia przedłożonych dokumentów przez komisję przetargową i w terminie, nie później niż na 2 dni robocze przed wyznaczonym terminem przetargu wywieszania listy osób ostatecznie zakwalifikowanych do uczestnictwa w przetargu.

2. Część licytacyjna dotyczy:

osób, które zostały ostatecznie zakwalifikowane do przetargu ograniczonego oraz wpłaciły wadium w wysokości, terminie i miejscu przewidzianym w ogłoszeniu o przetargu.

Przykładowe terminy dotyczące przetargu ograniczonego na sprzedaż i na dzierżawę:

Zarówno terminy dotyczące części kwalifikacyjnej oraz termin samego przetargu za każdym razem są określane w ogłoszeniu o przetargu i są terminami przypisanymi indywidualnie do każdej nieruchomości. Terminów tych  należy bezwzględnie przestrzegać chcąc wziąć udział w części licytacyjnej.

Agencja Nieruchomości Rolnych na bieżąco aktualizuje swoją ofertę publikując wykazy o zamiarze sprzedaży oraz ogłoszenia o przetargach w jednostkach organizacyjnych Oddziału Terenowego ANR w Gorzowie Wlkp., na tablicach ogłoszeń właściwych terenowo gmin i sołectw, jak również w siedzibie Lubuskiej Izby Rolniczej. Ponadto źródłem informacji o nieruchomościach jest strona internetowa Agencji: www.anr.gov.pl, a także prasa o zasięgu lokalnym i ogólnokrajowym.

Radosław Janicki
Specjalista w Sekcji Gospodarowania Zasobem Oddziału Terenowego ANR
w Gorzowie Wlkp.