DEBATA ROLNA – 25 LAT WOLNOŚCI

W dniu 17 kwietnia w Zielonej Górze odbyła się Debata Rolna poświęcona przemianom jakie zaszły w rolnictwie przez ostatnie 25 lat. O tym, jak ten okres wpłynął na rozwój regionu oraz o tym co czeka gospodarstwa w nadchodzącym PROW 2015-2020 rozmawiali przedstawiciele instytucji rolniczych, przedsiębiorcy i samorządowcy.

Patronatem honorowym przedsięwzięcie objęła Marszałek Elżbieta Polak oraz Wojewoda Katarzyna Osos, patronatem medialnym Gazeta Lubuska, Radio Zachód i TVP Gorzów.
Słowem wstępnym Debatę otworzył prezes Lubuskiej Izby Rolniczej Władysław Piasecki serdecznie witając wszystkich zgromadzonych gości, w tym: parlamentarzystów, prezesów sąsiednich Izb Rolniczych, przedstawicieli instytucji rolniczych, prelegentów spotkania, członków Lubuskiego Forum Rolniczego oraz wszystkich obecnych rolników.
Prezes Władysław Piasecki powiedział o mijających 25 latach wolności jako okresie intensywnych przemian w gospodarce, w tym także rolnej. Transformacja zapoczątkowana dość brutalnie bo poddana grze rynkowej, do której nie byliśmy przygotowani. Wiele gospodarstw w tym okresie poniosło wielkie straty, których do dziś nie udało im się odbudować, wiele upadło. Ale to także wielkie sukcesy jak wytworzenie się nowych gałęzi produkcji z powodzeniem konkurujących na rynku europejskim. W województwie lubuskim jest to przede wszystkim branża drobiarska, ale także produkcja owoców i warzyw, chów bydła mięsnego. Województwo lubuskie najszybciej wykorzystało wszystkie środki z programów pomocowych Unii Europejskiej. Podkreślił, iż perspektywa finansowa skierowana do małych, bo nieprzekraczających 30 ha gospodarstw jest tak naprawdę wielką zagadką, dostosowaną do województw w których struktura gospodarstw różni się od tych z woj. lubuskiego. Na zakończenie przemówienia życzył zebranym przyjemnych obrad oraz skierował słowa podziękowania w stronę sponsorów: Agencji Rynku Rolnego, Agencji Nieruchomości Rolnych, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW”, Banku BGŻ, C.K. Ziemianin – Czesław Karczmar, Zrzeszeniu Rolników i Producentów „Indyk Lubuski”, Gorzowskiemu Rynkowi Hurtowemu.

Następnie głos zabrała marszałek Elżbieta Polak. Opowiedziała o wizji woj. lubuskiego jako „zielonej krainie nowoczesnych technologii” oraz o realizacji tej wizji poprzez poprawę dostępności transportowej i komunikacyjnej, wspieraniu małych i średnich firm, dbaniu o infrastrukturę przyrodniczą, ochronę środowiska i zdrowia, inwestycje w dziedzictwo kulturowe, sport i turystykę. Przed nami nowe możliwości rozwoju zarówno ze środków PROW, ale również w ramach regionalnego programu operacyjnego, z którego 15 % środków finansowych ma być przeznaczone na obszary wiejskie. Podkreśliła jak ważne są tego typu spotkania, ponieważ jesteśmy w momencie kiedy można postawić na koncentrację priorytetów i dobrze ukierunkować tą interwencję finansową, by jak najlepiej ją wykorzystać dla rozwoju gospodarstw.  Na zakończenie podziękowała lubuskim rolnikom za zaangażowanie, pracowitość i kreatywność jaką się wykazują, a która jest widoczna w każdym zakątku naszego regionu.

Kolejnym punktem spotkania było uroczyste wręczenie odznaczeń „ZASŁUŻONY DLA SAMORZĄDU ROLNICZEGO” przez prezesa KRIR Wiktora Szmulewicza. Wśród uhonorowanych brązową odznaką przyznawaną przez KRIR znaleźli się: Marek Grabia, Teresa Grzywaczewska, Czesław Hładki, Marceli Jezierski, Zygmunt Jodko, Czesław Karczmar, Dorota Kruszyna, Andrzej Kuziemski, Wiesław Misztoft, Stanisław Myśliwiec, Stanisław Peczkajtis, Tadeusz Swaryczewski, Błażej Szczepanik, Piotr Trojanowski, Bogdan Żurawski, Helena Żychoniuk. Wszyscy zostali docenieni za społeczną pracę na rzecz rolnictwa.

Kolejną osobą zabierającą głos w Debacie był prezes KRIR Wiktor Szmulewicz, którego wystąpienie dotyczyło drażniącej kwestii nowelizacji Prawa Łowieckiego. Zaznaczył, jak wiele zmian zaszło od powstania w 1952 roku Prawa Łowieckiego obecnie w dalszym ciągu obowiązującego, a które tak bardzo odstaje od dzisiejszych realiów. Zarówno projekt rządowy jaki i projekt poselski nie uwzględnia prawa własności a zostały one stworzone jedynie by usatysfakcjonować Trybunał Konstytucyjny, a nie rolników, gdyż oferowane zmiany są w dalszym ciągu zmianami kosmetycznymi. O tym, że głosy rolników w tej sprawie nie są brane pod uwagę, dobitnie świadczy fakt, iż prace komisji sejmowej toczą się przy drzwiach zamkniętych, na które nie zostali zaproszeni przedstawiciele KRIR, ale przedstawiciele PZŁ, tak. Zapowiedział, iż KRIR podjęła kroki w kierunku stworzenia projektu obywatelskiego Prawa Łowieckiego, podpatrując rozwiązania stosowane w innych krajach, a jednocześnie uwzględniającego historię i wieloletnie tradycje łowiectwa w Polsce. Na dzień dzisiejszy nie widać woli w parlamencie, żeby tę kwestię rozwiązać. Podkreślił, iż na całym świecie łowiectwo jest biznesem, które stwarza możliwości zarobku na hodowli, odstrzale i na sprzedaży mięsa. W Polsce niestety jest to swego rodzaju monopol. Prezes KRIR wyraził opinię, iż gospodarka łowiecka powinna być traktowana jak każda inna dziedzina gospodarki. Jeśli proponowane projekty nowelizacji ustawy Prawa Łowieckiego zostaną uchwalone w dzisiejszym kształcie, należy liczyć się z tym, iż w krótkim czasie na podstawie już napływających wniosków do Trybunału Konstytucyjnego, ustawa znów będzie musiała być zmieniona. Na zakończenie swej wypowiedzi odniósł się do hasła przewodniego Debaty. O tym, jak Polscy rolnicy umiejętnie wykorzystali środki płynące z UE oraz o sukcesie jakim jest utrzymanie własnego rynku konsumenckiego. Podkreślił, iż w przeciwieństwie do niektórych sąsiednich krajów, 80% polskich konsumentów wybiera krajowe produkty. Ten widoczny szacunek do polskich rolników i przetwórców, którzy sprostali tym trudnym, toczącym się przez ostatnie 25 lat przemianom jest niewątpliwie dużym sukcesem. Wyraził nadzieję, iż Izby Rolnicze, które powstały w tym okresie dały dowód, że są poważanym partnerem rozmów zarówno na szczeblu wojewódzkim jak i krajowym, a głos Izby jest jednym z najważniejszych i najsilniejszych głosów rolników. Zachęcił wszystkich do kandydowania w nadchodzących wyborach oraz podziękował za dotychczasową współpracę.

Do wypowiedzi Wiktora Szmulewicza odniósł się poseł marszałek Józef Zych, który opowiedział o toczących się pracach nad rozwiązaniem problemu odpowiedzialności za szkody wyrządzane przez zwierzęta oraz zapowiedział interwencję w sprawie braku możliwości uczestniczenia Izby podczas posiedzeń komisji sejmowej zajmującej się projektem Prawa Łowieckiego.

O podsumowanie działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 w woj. lubuskim został poproszony wicemarszałek Stanisław Tomczyszyn. W swej prezentacji przedstawił wpływ unijnych funduszy na rozwoju lubuskiego rolnictwa. Zaznaczył, że 25 lat temu Polska przeszła transformację zarówno ustrojową jak i gospodarczą a tempo zmian zwiększyło się wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Dziś gospodarstwa województwa lubuskiego to gospodarstwa duże, prorozwojowe, które biorąc pod uwagę klasę gleb, dzięki swej zaradności i pracowitości osiągnęły bardzo wysoki poziom. Prezentację efektów wdrażania PROW w woj. lubuskim zobaczyć można tutaj.

Zgodnie z programem pierwszym wykładowcą był prof. Andrzej Kowalski z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB, Szkołą Główna Handlowa. Tematem wystąpienia było „Podsumowanie i efekty Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013 w Polsce”. Nie ma wątpliwości że środki pochodzące z Programu były niezwykle pomocne w prowadzeniu gospodarstw i przyczyniały się do ich rozwoju. Dzięki środkom konkurencja sektora rolnego była zauważalna nie tylko na płaszczyźnie produkcji w skali regionalnej, krajowej lub europejskiej, ale również na płaszczyźnie pozyskiwania środków na rozwój i rywalizację w tym zakresie z innymi gałęziami gospodarki. W ciągu okresu przystąpienia Polski do UE zauważa się zmniejszenie udziału PKB sektora rolnego, jednak nie należy tego odczytywać jako zmniejszenie znaczenia rolnictwa w gospodarce państwa. Nadal wydajność pracy w rolnictwie polskim jest niższa w stosunku do innych sektorów, natomiast odwrotnie sytuacja się przedstawia jeśli chodzi o ilość gospodarstw i wysokość zatrudnienia w stosunku do krajów UE. Wartość produkcji globalnej w 2013 r. wzrósł o ponad 16% w stosunku do roku 2004, wzrosła również ilość gospodarstw posiadająca maszyny i urządzenia rolnicze, czego efektem niewątpliwie było przystąpienie Polski do UE.  Tempo wzrostu sektora rolnego w Polsce jest znacznie wyższe w porównaniu do innych krajów członkowskich, a konkurencyjność produktów rolnych wynika z kilku czynników, również z czynnika ceny żywności, która jest nadal niższa w stosunku do pozostałych państw należących do UE. Profesor podkreślił, iż istotny jest obecny PROW 2014-2020, który może być ostatnim, a z pewnością już takiego jak ten lub jak wcześniejszy nie będzie, dlatego trzeba go jak najlepiej wykorzystać.

O Wspólnej Polityce Rolnej w Polsce na lata 2015-2020 i jej wpływie na kierunki przemian w polskim rolnictwie mówił dr Mirosław Drygas, dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.
Poinformował, że w związku z problemem wyżywienia ludności na świecie, od wielu lat trwa dyskusja o zmianie podejścia do realizowanej polityki rolnej. Stąd pojawiła się koncepcja rolnictwa zrównoważonego oraz zrównoważonej intensyfikacji aby pogodzić cele środowiskowe i cele produkcyjne związane ze światowymi wyzwaniami.
Polska zawarła z UE Umowę Partnerstwa, która mówi o zintegrowanym programowaniu. Przyjęta strategia na lata 2014-2020 jest podporządkowana i zgodna z unijną strategią „Europa 2020”.
Następnie przedstawił oraz omówił budżet WPR 2014-2020, w którym 2/3 środków przeznaczonych jest na płatności bezpośrednie, cele WPR w nowym okresie finansowania, priorytety rozwoju obszarów wiejskich, a także cele przekrojowe, które muszą być realizowane we wszystkich działaniach PROW-u. Dlatego projekty powinny być innowacyjne, przyjazne dla środowiska i mieć elementy wpływające na łagodzenie zmian klimatycznych.
PROW 2014-2020 realizowany jest przez 15 działań które można podzielić na: związane z innowacyjnością z tworzeniem i upowszechnianiem wiedzy, wspierające konkurencyjność, związane z rozwojem obszarów wiejskich oraz środowiskowe.
W dalszej części wykładu zebrani  zostali zapoznani z priorytetami polityki rozwoju obszarów wiejskich realizowanymi przez PROW 2014-2020 oraz strukturą budżetu wg priorytetów.
Budżet na WPR pozwala kontynuować pozytywne procesy w polskim rolnictwie, w tym poprawę struktury obszarowej, poprawę konkurencyjności, prowadzenie praktyk korzystnych dla środowiska i klimatu, wspieranie młodych rolników, grup producentów.
WPR ewoluuje w kierunku Wspólnej polityki żywnościowej i dostarczania dóbr publicznych.

Debatę zakończyła dyskusja – poruszane tematy dotyczyły m. in. dzierżawy ziemi agencyjnej i zabezpieczenia przeciwpowodziowego pól zalewowych.

 A.J., P.S., E.R.