PRODUKCJA ORAZ OBRÓT ZIEMNIAKAMI

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej na zasadach równości, jednakowych praw i obowiązków pozwala polskim producentom rolnym oraz handlowcom na swobodny obrót materiałem roślinnym w obrębie wszystkich krajów rozszerzonej Wspólnoty. W celu realizacji tych założeń, niezbędne było dopełnienie postanowień dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących ”systemu kontroli zdrowotności roślin”. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, jako urzędowy organ odpowiedzialny za sprawy ochrony roślin, sprawuje i nadzór fitosanitarny nad przestrzeganiem przez podmioty zajmujące się produkcją roślinną i obrotem materiałem roślinnym określonych przepisami wymogów i procedur. Jednym z gatunków roślin, który jest pod szczególnym nadzorem Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa jest, powszechnie uprawiany w Polsce, ziemniak ( Solanum tuberosum ). Polska, jako członek Unii Europejskiej, jest zobowiązana do stosowania prawa unijnego, w tym zapisów Traktatu Akcesyjnego, w zakresie wymagań fitosanitarnych dla ziemniaków. Obrót ziemniakami, stwarza potencjalne ryzyko zawleczeniai rozprzestrzenienia się wielu organizmów kwarantannowych ( np. Clavibacter michiganensis ssp. sepodonicus. Ralstonia solanacearum, Synchytrium endobioticum, Globodera rostochiensis, Globodera pallida, Meloidogyne chitwoodi, Meloidogune fallox, Potato spindle tuber viroid. Epitrix ) , podlega  więc w Unii Europejskiej specjalnym regulacjom. Regulacje te zostały przeniesione do prawa polskiego w formie ustaw i rozporządzeń, zarówno w zakresie fitosanitarnym, jak i nasiennym. Niemniej jednak, aby w pełni dostosować się do unijnych standardów kontroli zdrowotności materiałów roślinnych, to podmioty zajmujące się uprawą i obrotem powinny dopełnić odpowiednich formalności.

Wpis do rejestru przedsiębiorców. Obowiązkowi wpisu  do rejestru przedsiębiorców, prowadzonego przez wojewódzkich inspektorów ochrony roślin i nasiennictwa podlegają podmioty, które uprawiają, magazynują, pakują, sortują wprowadzają lub przemieszczają sadzeniaki ziemniaka lub ziemniaki inne niż sadzeniaki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. System rejestracji podmiotów w rejestrze przedsiębiorców odbywa się w oparciu o ustawę z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin
( tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzeniania się organizmów kwarantannowych ( Dz. U. nr 46, poz.272 ze zm.). Zgodnie z załącznikiem nr 7 do w/w rozporządzenia, jeżeli nie istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się organizmów szkodliwych, obowiązeku wpisu do rejestru przedsiębiorców nie stosuje się w przypadku, gdy podmioty:

a) prowadzą wyłącznie sprzedaż detaliczną ziemniaków innych niż sadzeniaki, przeznaczonych na potrzeby własne odbiorców,

b) produkują niewielkie ilości bulw ziemniaków innych niż sadzeniaki ziemniaka, przeznaczonych w całości do użycia na ich własne, niezarobkowe potrzeby,

c) wprowadzają lub przemieszczają niewielkie ilości ziemniaków innych niż sadzeniaki, jeżeli są one przeznaczone do użycia przez ten lub inny podmiot na potrzeby własne.

Numer wpisu do rejestru przedsiębiorców w Polsce zawiera następujące elementy: dwucyfrowy kod statystyczny województwa wg GUS/ dwucyfrowy kod statystyczny powiatu wg GUS/kolejny numer wpisu w województwie.

Sadzeniaki ziemniaka- paszporty roślin. Sadzeniaki ziemniaka przemieszczane
w obrębie wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej  zaopatruje się w paszport roślin, odpowiedni dla poszczególnych kategorii i stopni kwalifikacji, który jest równocześnie urzędową etykietą nasienną. Wymagania dla tego rodzaju paszportu zostały ściśle określone w przepisach prawa krajowego tj. rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie rodzaju opakowań materiału siewnego roślin rolniczych i warzywnych, sposobu ich zabezpieczenia oraz szczegółowego sposobu etykietowania i plombowania ( Dz. U. z 2013 r. poz.513). Paszport taki zawiera ściśle określone informacje, musi posiadać minimalne ( 110 x 67 mm) wymiary  oraz określoną kolorystykę  zależną od kategorii i stopnia kwalifikacji sadzeniaków ziemniaka. Paszport roślin dla sadzeniaków ziemniaka umieszczany jest na każdym opakowaniu jednostkowym ( worek, skrzynia, skrzynio- paleta, kontener itp.). Paszport roślin dla sadzeniaka ziemniaka wydaje wyłącznie Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, jeśli bulwy ziemniaka są wolne od organizmów kwarantannowych oraz zostały spełnione specjalne wymagania fitosanitarne oraz nasienne.

Ziemniaki inne niż sadzeniaki-oznakowanie. Ziemniaki inne niż sadzeniaki podlegają  oznakowaniu  w oparciu o rozporządzenie Ministra  Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów oznakowania bulw ziemniaków innych niż sadzeniaki  ( Dz. U. Nr 83, poz. 776 ).W przypadku ziemniaków innych niż sadzeniaki, na każdym opakowaniu jednostkowym lub jeżeli ziemniaki przewożone są luzem, na przewożących je środkach transportu lub na towarzyszącym im dokumencie handlowym, jeżeli informacje zawarte w tym dokumencie handlowym umożliwiają identyfikację środka transportu, umieszcza się  odpowiednie oznakowanie. Oznakowanie ziemniaków innych niż sadzeniaki dokonują same  podmioty zajmujące się obrotem a oznakowanie takie może posiadać dowolną formę np. prostej naklejki lub etykietki ( karteczki). Oznakowanie takie powinno zawierać numer wpisu do rejestru przedsiębiorców wszystkich kolejnych podmiotów, które je uprawiały, magazynowały, pakowały, sortowały lub przemieszczały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub podmiotu, który  je wprowadzał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz numer statystyczny powiatu, na terenie którego ziemniaki były uprawiane w Polsce lub kod albo nazwę państwa pochodzenia ziemniaków.

Przemieszczanie ziemniaków do krajów UE. W przypadku przemieszczania bulw ziemniaków wyprodukowanych w Polsce i przemieszczanych do innych państw członkowskich Unii Europejskiej dodatkowo oprócz powyżej opisanego oznakowania, każda przemieszczana partia ziemniaków (sadzeniaków ziemniaka, ziemniaków innych niż sadzeniaki) powinna być zaopatrzona w zaświadczenie, wydane przez właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa, potwierdzające niewystępowanie bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepodonicus. To dodatkowe obostrzenie  związane jest z faktem występującego w Polsce wysokiego poziomu porażenia bulw ziemniaków bakterią Clavibacter michiganensis ssp. sepodonicus wywołującą chorobę zwaną bakteriozą pierścieniową ziemniaka. W przeszłości ( głównie jesienią 2012 roku oraz wiosną 2013 roku), polskie służby fitosanitarne otrzymywały informacje od służb pozostałych krajów UE o wysyłaniu z Polski ziemniaków, które nie były zaopatrzone w wymagane zaświadczenia  lub zaświadczenia były fałszowane. Wśród wysyłanych w ten sposób ziemniaków były również partie porażone bakterią Clavibacter michiganensis ssp. sepodonicus. W związku z zaistniałą sytuacją Polska została zobowiązana do rozwiązania problemu wysyłek ziemniaków, bez wymaganych zaświadczeń, w szczególności poprzez wzmożone kontrole na drogach, które PIORiN systematycznie prowadzi wspólnie z funkcjonariuszami Inspekcji Transportu Drogowego i Policji.

Odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa. Zgodnie z art 108 ust.1 pkt.3 ustawy o ochronie roślin, kto wprowadza lub przemieszcza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rośliny, produkty roślinne lub przedmioty, które są szczególnie podatne na porażenie przez organizmy kwarantannowe bez wpisu do rejestru przedsiębiorców, wnosi opłatę sankcyjną w wysokości 2 270 zł.  Natomiast na podstawie art.107 ust.1pkt.10 w/w ustawy, podmioty wprowadzające lub przemieszczające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rośliny, produkty roślinne lub przedmioty niespełniające wymagań ( brak paszportów roślin w przypadku sadzeniaków ziemniaka, brak oznakowania ziemniaków innych niż sadzeniaki, brak zaświadczeń  w  przypadku przemieszczania ziemniaków do innych krajów Unii Europejskiej)  podlegają karze grzywny.

Szczegółowe informacje można uzyskać w WIORiN w Gorzowie Wlkp. ul. Zieleniecka 11 tel. 95 723 90 08  lub w jednostkach organizacyjnych WIORiN  w Gorzowie Wlkp ( wykaz adresów oraz dane kontaktowe dostępne na stronie  www.piorin.gov.pl/gorzow-wlkp).

Witold Mysiuga

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa