WYDŁUŻENIE OKRESU PRZEJŚCIOWEGO WYCOFYWANIA SUBSTANCJI CZYNNYCH STOSOWANYCH W ŚRODKACH OCHRONY ROŚLIN – ODPOWIEDŹ MRIRW

W dniu 25 kwietnia br. Zarząd KRIR wystąpił o wydłużenie okresu przejściowego wycofywania substancji czynnych stosowanych w środkach ochrony roślin >> otwórz

W odpowiedzi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, „iż nie jest możliwe wydłużenie okresów stosowania wycofanych substancji czynnych, o których mowa w piśmie z dnia 25 kwietnia 2022 r., ze względu na to, iż Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyznało terminy w możliwie maksymalnym wymiarze, zgodnie z odpowiednimi rozporządzeniami wykonawczymi Komisji Europejskiej.

W przypadku substancji czynnych fosforek wapnia, haloksyfop-P, imidachlopryd, pencykuron i zeta-cypermetryna, pierwotnie ustanowione terminy zatwierdzeń wygasły, zaś wnioskodawcy wycofali wnioski o ich odnowienie. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/1643 z dnia 5 listopada 2020 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do okresów zatwierdzenia substancji czynnych: fosforek wapnia, benzoesan denatonium, haloksyfop-P, imidachlopryd, pencykuron i zeta-cypermetryna (Dz.Urz. L 370 z 06.11.2020, str.18) ustanowiło terminy wycofania zatwierdzeń wymienionych substancji czynnych. Dodatkowo, dla większości z wymienionych substancji, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyznało okresy na sprzedaż i dystrybucję oraz wyprzedaż, składowanie i zużycie istniejących zapasów środków ochrony roślin, w wymiarze większym niż określone w art. 46 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/200 z dnia 21 października 2009 r., zgodnie z którym „w przypadku gdy powody wycofania, zmiany lub nieprzedłużenia zezwolenia nie mają związku z ochroną zdrowia ludzi i zwierząt lub środowiska, okres na zużycie zapasów jest ograniczony i nie przekracza sześciu miesięcy dla sprzedaży i dystrybucji oraz dodatkowego okresu, nieprzekraczającego jednego roku, dla wyprzedaży, składowania i zużycia istniejących zapasów danych środków ochrony roślin.”.

Zatwierdzenie substancji czynnej alfa-cypermetryna zostało odnowione rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2019/1690, przy czym wnioskodawca zobowiązany był przedłożyć Komisji, państwom członkowskim i Urzędowi informacje potwierdzające. Jednakże w październiku 2020 r. wnioskodawca poinformował, że nie przedłoży wymaganych danych. W związku z tym, rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2021/795 z dnia 17 maja 2021 r. w sprawie wycofania zatwierdzenia substancji czynnej alfa-cypermetryna, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, oraz w sprawie zmiany rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 540/2011 (Dz.Urz. UE L 174 z 18.05.2021, str. 2-3) wycofano zatwierdzenie tej substancji czynnej. Ponadto, zgodnie z art. 4 wymienionego rozporządzenia, „dodatkowy okres na zużycie zapasów przyznany przez państwa członkowskie zgodnie z art. 46 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 musi być możliwie najkrótszy i upływać najpóźniej dnia 7 grudnia 2022 r.”, w związku z czym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zobligowane było ustanowić okres dla wyprzedaży, składowania i zużycia istniejących zapasów środków ochrony roślin, w skład których wchodzi substancja czynna alfa-cypermetryna, do dnia 7 grudnia 2022 r.

Zatwierdzenie substancji czynnej famoksadon nie zostało odnowione ze względu na istniejące duże prawdopodobieństwo, iż w przypadku wszystkich reprezentatywnych
zastosowań poddanych ocenie nastąpi przekroczenie dopuszczalnego poziomu narażenia operatora („AOEL”) w odniesieniu do pracowników podczas ręcznego zbioru upraw, a także z uwagi na stwierdzone wysokie długoterminowe ryzyko dla ssaków i wysokie ryzyko dla organizmów wodnych. Ponadto dostępne informacje nie były wystarczające do sformułowania wniosków dotyczących ocen długoterminowego ryzyka dla ptaków.
W związku z tym, rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) Nr 2021/1379 z dnia 19 sierpnia 2021 r. w sprawie nieodnowienia zatwierdzenia substancji czynnej famoksadon, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, oraz w sprawie zmiany rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 540/2011 (Dz. Urz. UE L 297 z 20.8.2021, str. 32-34), państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do wycofania z dniem 16 marca 2022 r. zezwoleń na wprowadzanie środków ochrony roślin do obrotu, w skład których wchodzi przedmiotowa substancja czynna. Ponadto, zgodnie z art. 4 wymienionego rozporządzenia, „ewentualny okres na zużycie zapasów przyznany przez państwa członkowskie zgodnie z art. 46 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 upływa najpóźniej dnia 16 września 2022 r.”, w związku z czym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zobligowane było ustanowić okres dla wyprzedaży, składowania i zużycia istniejących zapasów środków ochrony roślin, w skład których wchodzi substancja czynna famoksadon, do dnia 16 września 2022 r.

W przypadku substancji czynnych prochloraz i flutriafol, pierwotnie ustanowione terminy zatwierdzenia wygasły, zaś wnioskodawcy wycofali wnioski o ich odnowienie. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/1450 z dnia 3 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do okresów zatwierdzenia substancji czynnych akrynatryna i prochloraz (Dz.Urz. UE L 313 z 6.9.2021, str. 25-27) ustanowiło termin wycofania zatwierdzenia substancji czynnej prochloraz na dzień 31 grudnia 2021 r., zaś rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/726 z dnia 4 maja 2021 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do okresów zatwierdzenia substancji czynnych Adoxophyes orana granulovirus i flutriafol (Dz.Urz. UE L 155 z 5.5.2021, str. 20-22) ustanowiło termin wycofania zatwierdzenia substancji czynnej flutriafol na dzień 31 maja 2021 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyznało okresy na sprzedaż i dystrybucję oraz wyprzedaż, składowanie i zużycie istniejących zapasów środków ochrony roślin, w skład których wchodzą substancje czynne prochloraz i flutriafol, w wymiarze większym niż określone w art. 46 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/200 z dnia 21 października 2009 r.

Zatwierdzenie substancji czynnej indoksakarb nie zostało odnowione ze względu na długoterminowe ryzyko dla dzikich ssaków, w szczególności długoterminowe ryzyko dla małych ssaków roślinożernych. W związku z tym, rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) Nr 2021/2081 z dnia 26 listopada 2021 r. w sprawie nieodnawiania zatwierdzenia substancji czynnej indoksakarb zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, oraz w sprawie zmiany rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 540/2011 (Dz.Urz. UE L 426 z 29.11.2021, str. 28-31) państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do wycofania z dniem 19 marca 2022 r. zezwoleń na wprowadzanie środków ochrony roślin do obrotu, w skład których wchodzi przedmiotowa substancja czynna. Ponadto, zgodnie z art. 4 wymienionego rozporządzenia, „dodatkowy okres na zużycie zapasów przyznany przez państwa członkowskie zgodnie z art. 46 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 upływa dnia 19 września 2022 r.”, w związku z czym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zobligowane było ustanowić okres dla wyprzedaży, składowania i zużycia istniejących zapasów środków ochrony roślin, w skład których wchodzi substancja czynna indoksakarb, do dnia 19 września 2022 r.

Biorąc pod uwagę powyższe, wymienione w piśmie Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 25 kwietnia 2022 r. substancje, zostały wycofane odpowiednimi rozporządzeniami wykonawczymi Komisji Europejskiej w wyniku standardowych procedur oceny substancji czynnych. Wycofania te nie są konsekwencją wdrażania strategii Europejskiego Zielonego Ładu.

Europejski Zielony Ład i przyjęta w konsekwencji tego dokumentu Strategia „Od pola do stołu” przewidują 50% ograniczenie stosowania w Unii Europejskiej chemicznych środków ochrony roślin oraz ryzyka związanego z ich użyciem. W tym kontekście należy podkreślić, że Polska konsekwentnie stoi na stanowisku, że wszelkie zmiany legislacyjne przenoszące postanowienia ww. dokumentów strategicznych na poziom prawa Unii Europejskiej powinny być poprzedzone dogłębną i rzetelną analizą wpływu, uwzględniającą nie tylko kwestie ochrony środowiska, ale także bezpieczeństwo żywnościowe Unii Europejskiej oraz zachowanie konkurencyjności unijnego rolnictwa. Postulaty dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego Unii Europejskiej oraz uniezależnienia unijnego systemu żywnościowego od importu żywności, stają się przy tym szczególnie aktualne w kontekście zdarzeń zakłócających łańcuchy dostaw, jak pandemia COVID-19 i wojna na Ukrainie.

Jak dotąd Komisja Europejska oficjalnie nie przedstawiła projektu aktu prawnego zastępującego obowiązującą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów. Niezależnie od powyższego udostępniony został przez Komisję Europejską nieformalny projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin uchylającego dyrektywę 2009/128/WE wraz z towarzyszącą mu oceną wpływu. Wstępna ocena tekstu wzbudza zaniepokojenie, ponieważ Komisja Europejska zdecydowała się zaproponować najbardziej restrykcyjny scenariusz osiągania celów Strategii „od pola do stołu” – 50% cele redukcyjne dotyczące ograniczenia stosowania środków ochrony roślin i ryzyka z tym związanego, miałyby być wiążące tak dla Unii Europejskiej, jak i państw członkowskich (przy możliwości pewnej ich redukcji pod określonymi warunkami).

W związku powyższym z inicjatywy Polski i Estonii uzgodnione zostało wspólne stanowisko 12 państw członkowskich odnośnie przyszłych zmian legislacyjnych, uwzględniające m.in. powyższe zastrzeżenia. Stanowisko to zostało przekazane Komisarz ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności p. Stelli Kyriakides 15 marca br., a następnie było omawiane podczas posiedzenia Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa 21 marca br. W wyniku tych działań opóźniony został termin publikacji przez Komisję Europejską propozycji legislacyjnej. Polska aktywnie zabiega zatem o to, aby przepisy Unii Europejskiej wprowadzające cele Europejskiego Zielonego Ładu, uwzględniały kwestie bezpieczeństwa żywnościowego, w tym zagrożenia wynikające z wojny w Ukrainie.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuje również, że w projekcie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 wprowadzono działania służące ograniczaniu zużycia środków ochrony roślin. W tym projekcie znalazły się m.im. interwencje ukierunkowane na wspieranie ochrony biologicznej – co jest zbieżne z postulatami Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej. Szczególne znaczenie przywiązuje się przy tym do ekoschematu dedykowanego uczestnictwu w systemie integrowanej produkcji roślin, który kompleksowo promuje rozwiązania alternatywne dla chemicznej ochrony roślin.”