LUBUSCY PRODUCENCI ROLNI Z WIZYTĄ STUDYJNĄ NA LUBELSZCZYŹNIE

W dniach 03-07 lipca 2023r. Lubuska Izba Rolnicza zorganizowała wyjazd studyjny na Lubelszczyznę pod tytułem „Poszerzanie sieci współpracy producentów produktów regionalnych i tradycyjnych”, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, Plan operacyjny na lata 2022-2023.

Celem przedsięwzięcia była wymiana i upowszechnianie wiedzy i doświadczeń, aktywizowanie i mobilizacja społeczeństwa wiejskiego poprzez pokazanie dobrych przykładów z przedsiębiorczej wsi regionów województwa lubelskiego charakteryzujących się bogactwem dziedzictwa kulinarnego, co wskaże nowe innowacyjne kierunki do rozwoju wsi lubuskiej.

W wyjeździe uczestniczyli lubuscy rolnicy, producenci rolni, winiarze, pszczelarze, producenci produktów ekologicznych, producenci produktów regionalnych i tradycyjnych, producenci mleka, sadownicy, rękodzielnicy, liderzy środowisk lokalnych, osoby związane z lubuskimi produktami regionalnymi i tradycyjnymi oraz działające na rzecz rolnictwa. Lubuską Izbę Rolniczą reprezentował Zarząd z prezesem Stanisławem Myśliwcem na czele oraz delegaci, członkowie rad powiatowych.

Celem wyjazdu w region o wysoce rozwiniętej produkcji produktów ekologicznych oraz regionalnych i tradycyjnych było zapoznanie się z historią i tradycją ich wytwarzania, zapoznanie z procesem, metodami i etapami produkcji oraz ze specyfiką produktów i ich związków z obszarem geograficznym.

Wizyta była okazją ukazania wpływu tradycyjnych i regionalnych produktów żywnościowych na rozwój i atrakcyjność obszarów wiejskich.

W wizytowanych gospodarstwach i firmach, podczas rozmów i dyskusji, była możliwość degustacji produkowanych tu wyrobów.

Pobyt na Lubelszczyźnie rozpoczął się od wizyty w Spółdzielni Pszczelarskiej APIS w Lublinie która jest firmą o bogatej tradycji. Istnieje od 1932 roku. Jest producentem miodów pitnych oraz wiodącym producentem miodów pszczelich. Oferuje szeroki asortyment miodów pitnych w typach: półtorak, dwójniak, trójniak i czwórniak, miody tradycyjne  oraz wiele odmian miodów pszczelich. APIS jest producentem, który w swojej ofercie ma miód pitny z unijnym znakiem „Gwarantowana Tradycyjna Specjalność”. Wyjątkowość miodów APIS-u to połączenie staropolskich receptur z najnowszymi standardami jakości.

Proces produkcji miodów pitnych przedstawił Sebastian Gajos, asystent ds. handlu. Miód pitny to trunek powstający w drodze naturalnej fermentacji alkoholowej brzeczki miodowej. W zależności od zastosowanej proporcji miodu i wody do przygotowania brzeczki otrzymujemy różne typy miodów pitnych. Przy Spółdzielni funkcjonuje firmowy sklep pszczelarsko-spożywczy oferujący produkowane tu miody pitne, artykuły dla pszczelarzy oraz artykuły na bazie produktów pszczelich.

Następnym punktem programu była wizyta w Winnicy Sienkiewicz w Samoklęskach. Winnica została założona w 2016r. Położona jest w otulinie Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego. Inspiracją do założenia winnicy były rodzinne podróże po krajach winiarskich oraz nabyte doświadczenia praktyczne. Właściciel Mariusz Sienkiewicz wraz z żoną zaprezentował winnicę, uprawiane odmiany winorośli, proces produkcji win, urządzenia do przerobu winogron oraz omówił i zaprezentował sposób przeprowadzania oceny wina, zasady degustacji, a także skąd bierze się kolor i smak wina. Winnica jest ekologiczna. większość prac wykonywanych jest ręcznie. W winnicy uprawiane są odmiany, które wcześniej są sprawdzane ponieważ ten mikroregion nie posiada tradycji winiarskich. Wybierane są odmiany które dają dobre, aromatyczne wino. Nazwy win związane są z odmianą winorośli i charakterem trunku.

Po powrocie do miejsca zakwaterowania odbyło się spotkanie z udziałem przedstawicieli Lubelskiej Izby Rolniczej którą reprezentował Zarząd z prezesem Gustawem Jędrejkiem na czele, delegat do KRIR Grzegorz Pszczoła oraz dyrektor biura Wojciech Kniaziuk. Spotkanie było okazją wymiany doświadczeń na temat roli i znaczenia produktów regionalnych, tradycyjnych i ekologicznych dla rozwoju lokalnego oraz dyskusji na temat funkcjonowania rolnictwa w regionach, w kontekście ostatnio coraz częstszych klęsk żywiołowych, zwłaszcza suszy rolniczej oraz rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń (ASF).

W drugim dniu uczestnicy wyjazdu mieli okazję zwiedzić gospodarstwo ekologiczne „Skarby Natury” w Zabłociu. Jest to kilkunastohektarowe rodzinne gospodarstwo Jolanty i Eligiusza Pecio, w którym uprawiane są rośliny oleiste, zbożowe, strączkowe i zioła metodami ekologicznymi. W ramach Rolniczego Handlu Detalicznego tłoczone są na zimno tradycyjną metodą oleje całkowicie naturalne, niefiltrowane i bez konserwantów, z własnego surowca (lnu, rzepaku, lnianki, ostropestu, wiesiołka, czarnuszki, gorczycy białej).

Skarby Natury oferują pełnoziarniste mąki produkowane dawnymi metodami na kamiennych żarnach z prastarych gatunków zbóż jak pszenica samopsza i płaskurka oraz żyto krzyca. Tradycyjnymi metodami na dawnych maszynach kaszarni żarnowej produkowana jest kasza biała gryczana, a na drewnianym klepkowym jagielniku kasza jaglana. Wytwarzane tu produkty są nagradzane na regionalnych i krajowych konkursach. Pełnoziarniste mąki zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych  prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa. Gospodarstwo oferuje produkty o pewnym i gwarantowanym pochodzeniu.

Uczestnicy wyjazdu mieli okazję zwiedzić mini skansen w gospodarstwie maszyn i urządzeń używanych w gospodarstwach, uczestniczenia w prezentacji olejarni połączonej z pokazem tłoczenia oleju oraz w warsztatach tłoczenia na zimno oleju z lnianki, wraz z degustacją.

Następnym punktem programu była wizyta w Piekarni Sarzyński w Kazimierzu Dolnym. Piekarnia został założona przez Cezarego Sarzyńskiego, jest kontynuacją wieloletnich rodzinnych tradycji. Piekarnia oferuje różnego rodzaju chleb wypiekany tradycyjnymi metodami, wyroby cukiernicze, ciasta, torty oraz sławne na cały świat maślane koguty. Kazimierskie koguty dzięki Cezaremu Sarzyńskiemu stały się symbolem nie tylko piekarni ale i Kazimierza Dolnego. Piekarnia jest od wielu lat nagradzana za wypieki. W budynku mieści się również kawiarnia i restauracja  Uczestnicy wyjazdu uczestniczyli w warsztatach koguciarskich polegających na ręcznym wyplataniu kazimierskiego koguta, podczas których pani Olga Brenneustuhl opowiedziała piekarską historię rodziny Sarzyńskich, która rozpoczyna się w 1915 roku, oraz historię kazimierskiego koguta i skąd naprawdę wzięła się tradycja wypiekania plecionych kogucików. W piekarni otwarte zostało Muzeum Koguta i Tradycji Kulinarnych. Pamiątką z pobytu i udziału w warsztatach jest certyfikat czeladniczy, jaki otrzymał każdy uczestnik.

Kolejnym punktem programu była wizyta w gospodarstwie Małgorzaty i Tomasza Solis w Mikołajówce, które jest również siedzibą Lubelskiego Stowarzyszenia Miłośników Cydru. Działalność Stowarzyszenia polega na zrzeszaniu producentów i współpracy nad promocją uprawianych w regionie produktów.  Pan Tomasz, który jest wiceprezesem Stowarzyszenia, opowiedział o historii wsi Mikołajówka i sadownictwa w regionie, o tym jak doszło do rozwinięcia się rynku cydru jako produktu rzemieślniczego oraz przedstawił proces produkcji cydru w jego gospodarstwie.

Gospodarstwo państwa Solis o powierzchni 14 ha położone jest w lubelskim rejonie sadowniczym, w powiecie kraśnickim. W gospodarstwie kontynuowana jest tradycja sadownicza i przetwórcza owoców. Nadwyżka owoców szczególnie jabłek, stała się dużym problemem. Dlatego inicjatywa polegająca na produkcji cydru we własnym gospodarstwie jest sposobem na spożytkowanie jabłek. Naturalny cydr sadowniczy produkowany jest bez sztucznych dodatków, ze świeżego soku jabłkowego. Dzięki temu uzyskuje on niepowtarzalny, regionalny smak, zależny od gatunku jabłek i procesu fermentacji. Cydr państwa Solis produkowany jest metodami tradycyjnymi, według receptury z początku XX wieku. Jego wyjątkowy smak i ekologiczna produkcja sprawia że jest nagradzany na ogólnopolskich konkursach cydru oraz przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego. W gospodarstwie można kupić wpisane na listę produktów tradycyjnych woj. lubelskiego przetwory owocowe, soki, miód. Wizyta zakończyła się degustacją 5 różnych rodzajów cydru, podczas której pan Tomasz informował jak prawidłowo powinna być przeprowadzana degustacja i ocena cydru.

W kolejnym dniu wyjazdu odbyła się wizyta w gospodarstwie ekologicznym Doroty i Jerzego Moń w Krupe. Państwo Moń prowadzą certyfikowane gospodarstwo ekologiczne. Hodują krowy rasy polska czerwona, która jest jedną z najstarszych ras wyróżniająca się smaczniejszym i bardziej wartościowym mlekiem. Z pozyskanego mleka pani Dorota produkuje głównie sery podpuszczkowe w wielu smakach. Są to sery z ziołami w kształcie krążków. Charakteryzują się śmietankowym i lekko słonawym smakiem z różnymi mieszankami ziół: z pokrzywą, czosnkiem niedźwiedzim, czarnuszką, kozieradką, żurawiną, suszonymi pomidorami, bazylią, papryką, szczypiorkiem. Prawdziwym rarytasem ze względu na sezonową dostępność popiołu jadalnego jest ser w popiele zwany Popiołkiem z Krupego. Jest to ser dojrzewający. Od czasu do czasu produkowane są sery pleśniowe, z pleśnią białą oraz niebieską. Sery z ziołami oraz w popiele są wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych. Uczestnicy wyjazdu mieli okazję zwiedzenia małej serowarni urządzonej według własnej koncepcji, przestronnie urządzonej i wyposażonej we wszystkie niezbędne akcesoria i sprzęty oraz degustacji produkowanych w gospodarstwie serów.

Następnym punktem programu była wizyta w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Zagrodzie. Uczestników wyjazdu serdecznie powitał prezes Adam Bojarski, który przedstawił historię powstania Spółdzielni, jej rozwój i osiągnięcia oraz prowadzone kierunki produkcji. RSP w Zagrodzie powstała w 1957 roku. Jej założycielem był Stanisław Nej. Na początku zrzeszała 6 członków. Dysponowała powierzchnią 24 ha – 4 ha to grunty własne założycieli, a 20 ha pochodziło z PFZ. Był to trudny okres. Ludzie chcieli poprawić warunki swojego życia i zaczynali wspólnie gospodarzyć. Z upływem lat Spółdzielnia znacznie powiększyła swój areał i poszerzyła swoją działalność. Na przełomie lat osiemdziesiątych nastąpił jej dynamiczny rozwój. Wybudowana w 1991r. ubojnia i masarnia została ostatnio zmodernizowana, spełnia teraz wszystkie wymagane normy. Obecnie Spółdzielnia gospodaruje na powierzchni 1037 ha gruntów, z tego ponad 800 ha to grunty orne, ok.70 ha łąki i pastwiska, 100 ha to stawy hodowlane z groblami (82 ha lustra wody). Spółdzielnia zrzesza 70 członków, zatrudnia 125 pracowników. Działa na terenie trzech gmin: Siennica Różana, Krasnystaw i Kraśniczyn. Od czasu nasilenia się epidemii ASF Spółdzielnia zlikwidowała hodowlę świń. Wszystkie ubijane tuczniki pochodzą z zakupu. W stawach odbywa się produkcja karpia, amura i szczupaka.

Następnie uczestnicy zwiedzili ubojnię i masarnię zapoznając się z prowadzoną tu technologią produkcji wędlin. Wyroby masarskie Spółdzielni są tradycyjne, charakteryzują się wysoką jakością. Produkowane są w oparciu o stare, dobre polskie normy lat 80-tych, które były lepsze. Produkty nie są pakowane próżniowo. Gotowe wyroby masarskie sprzedawane są we własnych sklepach. Na przykładzie 34-hektarowej plantacji buraków cukrowych uczestnicy zapoznali się z prowadzeniem uprawy i produkcji roślinnej na glebach borowinowych (rędziny) o podłożu wapiennym oraz marglowym, które w naszym województwie w ogóle nie występują. Wizyta była również okazją degustacji wyrobów masarskich.

W ostatnim dniu wyjazdu uczestnicy zwiedzili Inkubator Przetwórczy w Dwikozach, gdzie Magdalena Kwiecień przedstawiła cel jego powstania, zasady funkcjonowania i rolę w kreowaniu rozwoju lokalnego. Inkubator został utworzony w 2016 roku w ramach projektu Góry Świętokrzyskie naszą przyszłością. Prowadzony jest przez Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości w Sandomierzu. Ma na celu zapewnienie dostępu do infrastruktury niezbędnej do wytwarzania regionalnych produktów na bazie lokalnego surowca. Inkubator Przetwórczy jest miejscem, w którym rolnik, gospodarstwo agroturystyczne lub inny właściciel owoców i warzyw może rozpocząć ich przetwarzanie korzystając z infrastruktury inkubatora, maszyn i urządzeń oraz doradztwa oferowanego przez podmiot prowadzący inkubator. Dla producenta żywności korzystanie z infrastruktury inkubatora może być pierwszym etapem na drodze do utworzenia własnego zakładu przetwórczego. Zamiast zaczynać od kosztownej inwestycji związanej z budową nowego zakładu, producent żywności nieprzetworzonej może sprawdzić swoje umiejętności przetwórcze oraz możliwości wprowadzenia na rynek własnego produktu. Inkubator dysponuje infrastrukturą do produkcji: przetworów owocowych (dżemy, konfitury, powidła śliwkowe, musy), marynat warzywnych (ogórki konserwowe, sałatki warzywne), suszu owocowego, soków owocowych lub warzywnych tłoczonych na zimno, lodów, wyrobów piekarniczych. Prowadzone są tu praktyczne warsztaty przetwarzania owoców i warzyw. Uczestnicy wyjazdu odbyli warsztaty produkcji lodów brzoskwiniowych, z degustacją.

Przy Inkubatorze działa Centrum Produktu Lokalnego, które prowadzi działalność edukacyjną w obszarze przetwórstwa rolno-spożywczego.

Ostatnim punktem programu była wizyta w Winnicy Sandomierskiej w Górach Wysokich. Uczestników wyjazdu przywitała Aneta Judzińska, która opowiedziała o historii powstania winnicy której właścicielami są Marceli i Monika Małkiewicz, o jej lokalizacji, doborze odmian winorośli, pielęgnacji krzewów, ochronie przeciw chorobom i szkodnikom, nawożeniu oraz ustalaniu terminów zbioru. Pierwsze winogrona (10 szczepów) zostały posadzone przez właścicieli w 2010 roku. Pierwsze butelki wina marki Sandomirius zostały sprzedane w 2013r.  Obecnie winnica ma ponad 1,5 ha i jej areał jest systematycznie powiększany. Właściciele kontynuują rodzinne tradycje winiarskie. Pradziadek właściciela prowadził tu 3-hektarową winnicę od 1936r., która później zniknęła. Już pierwsze wina marki Sandomirius zdobyły nagrody na krajowych i międzynarodowych konkursach winiarskich, i nadal zdobywają. Do produkcji wina wykorzystywane są odmiany czerwone: Cabernet Cantor, Regent, Rondo, Marechal Foch, Leon Millot, Zweigelt i białe: Solaris, Muscaris, Seyval Blanc, Hibernal, Riesling, Gewurztraminer.

Następnie uczestnicy zapoznali się z winiarnią i jej wyposażeniem oraz z procesem powstawania wina. Wizyta zakończyła się degustacją 4 gatunków win. Do degustacji podane zostały sery dojrzewające pochodzące z rodzinnej manufaktury, dedykowane do produkowanych tu win.

Właścicielom, przedstawicielom odwiedzanych gospodarstw lub firm, w ramach podziękowania za przyjęcie, Lubuska Izba Rolnicza przekazała upominki składające się z lubuskiego produktu regionalnego, będące promocją naszego regionu i stanowiące zachętę do odwiedzenia woj. lubuskiego.

E.R.