MELIORACJA – SPÓŁKA WODNA – TWORZENIE I DZIAŁALNOŚĆ

Zabiegi melioracyjne mają na celu trwałe polepszenie rolniczych zdolności produkcyjnych gleb, wykonywanych za pomocą zabiegów melioracyjnych. Melioracje rolne obejmują melioracje wodne, które umożliwiają regulację stosunków wodnych w glebie dzięki nawadnianiu gruntów na obszarach z niedoborem wody lub odwadnianiu terenów, gdzie występuje jej nadmiar.

Jednostką organizacyjną działającą w celu zaspakajania, wskazanych potrzeb z zakresu gospodarowania wodami jest spółka wodna, posiadająca osobowość prawną.

Spółka wodna jest formą organizacyjną odrębną zarówno od spółek cywilnych działających w oparciu o kodeks cywilny, jak i od spółek prawa handlowego, osobowych i kapitałowych, działających w oparciu o kodeks spółek handlowych. Jej powstanie i zasady działania reguluje wyłącznie ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne. Spółki wodne nie działają w celu osiągnięcia zysku.

Spółki wodne mogą być tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do:

• ochrony wód przed zanieczyszczeniem;
• zapewnienia wody dla ludności, w tym uzdatniania i dostarczania wody;
• ochrony przed powodzią;
• melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na gruntach zmeliorowanych;
• wykorzystywania wody do celów przeciwpożarowych;

Do utworzenia spółki wodnej dochodzi w drodze porozumienia co najmniej trzech osób fizycznych lub prawnych, zawartego w formie pisemnej.

Dodatkowo wymagane jest:

• uchwalenie statutu spółki przez osoby zainteresowane utworzeniem spółki;
• dokonanie wyboru organów spółki.

Następnie właściwy dla siedziby spółki wodnej starosta w drodze decyzji zatwierdza statut spółki. W sytuacji zaś, gdy stwierdzi niezgodności statutu z prawem wzywa do usunięcia niezgodności w określonym terminie, a jeżeli niezgodności te nie zostaną usunięte – odmawia również, w drodze decyzji, zatwierdzenia statutu. Z chwilą uprawomocnienia się decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu, spółka wodna nabywa osobowość prawną. W terminie 30 dni od dnia nabycia przez spółkę osobowości prawnej zarząd spółki wodnej zgłasza utworzenie spółki w celu wpisania do katastru wodnego.

Należy pamiętać, że spółka wodna odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem, a członek spółki wodnej nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jest on jednak zobowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki.

Kolejną czynnością niezbędną dla utworzenia spółki jest dokonanie wyboru jej organów. Wybór organów spółki następuje po uchwaleniu jej statutu, albowiem to statut przewiduje jakie organy i o jakim składzie będzie posiadać spółka, a także w jaki sposób będą one powoływane. Ustawodawca dla czynności wyboru organów nie wymaga podjęcia uchwały, ponieważ to, czy uchwała taka będzie konieczna, uzależnione jest od osoby (organu), któremu uprawnienie do powoływania określonego organu spółki zostanie przyznane w statucie.

Nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych sprawuje starosta. Dlatego też zarząd spółki wodnej musi przedkładać staroście uchwały organów spółki w terminie siedmiu dni od dnia ich podjęcia. Uchwały organów spółki wodnej sprzeczne z prawem lub statutem są nieważne. Decyzja wydana przez starostę jest ostateczna. Spółka wodna, której uchwała została uchylona, może zwrócić się do starosty z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, a po wyczerpaniu tego trybu spółce wodnej przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

W przypadku powtarzającego się naruszania przez zarząd prawa lub statutu, starosta może, w drodze decyzji, rozwiązać zarząd, wyznaczając osobę pełniącą jego obowiązki. W takim przypadku w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym decyzja o rozwiązaniu zarządu stała się ostateczna, osoba wyznaczona do pełnienia obowiązków zarządu musi zwołać walne zgromadzenie, aby wybrać nowy zarząd.

Warunki przyjmowania nowych członków spółki wodnej powinien określać statut tej spółki. Członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki.  Zasady ustalania wysokości składek i innych świadczeń na rzecz spółki, adekwatnych do celów spółki powinien określać statut spółki wodnej, a wysokość tych opłat jest uchwalana przez walne zgromadzenie spółki. Wysokość składek i innych świadczeń na rzecz spółki wodnej powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków spółki, w związku z działalnością spółki.

W naszym kraju na znacznej części użytków rolnych ciągle jeszcze nadmiary czy niedobory wody są głównymi czynnikami ograniczającymi wzrost plonów. Przeprowadzenie melioracji przez spółki wodne  na tych glebach warunkuje więc dalszy intensywny rozwój rolnictwa. Rola melioracji w środowisku przyrodniczym jest bardzo istotna, dlatego tez tworzenie i reaktywacja spółek wodnych jest istotna w polskim rolnictwie.

Elwira Pawelec