ROLNICZE SPÓŁDZIELNIE PRODUKCYJNE JAKO WIELORODZINNE GOSPODARSTWA ROLNE

W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 3 marca 2023 r, w sprawie uznania przez polski system prawny Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych jako wielorodzinnych gospodarstw rolnych, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Janusz Kowalski przekazał następujące informacje.

„Postulaty związane z wprowadzeniem regulacji prawnych dotyczących uznania rolniczych spółdzielni produkcyjnych za wielorodzinne gospodarstwa rolne, w celu uzyskania przez nie podobnych uprawnień, jakie mają rolnicy indywidualni prowadzący rodzinne gospodarstwa rolne, były w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi wielokrotnie przedmiotem analiz, przede wszystkim ze względu na propozycje w tym zakresie zgłoszone przez Krajową Radę Spółdzielczą – w związku z trwającymi w MRiRW pracami legislacyjnymi, zakończonymi uchwaleniem ustawy z dnia 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1080).

Należy zwrócić uwagę, że wprowadzenie do ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2569) nowego pojęcia – „gospodarstwa wielorodzinnego” i zrównania go z gospodarstwem rodzinnym należy uznać za nieuzasadnione. Jak wynika bowiem z art. 23 Konstytucji RP, podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Jest to wytyczna ukierunkowująca działania ustawodawcy na to, jakie treści normatywne powinny się znaleźć w przepisach regulujących ustrój prawny rolnictwa, obligując zwłaszcza do szczególnej dbałości o to, aby wprowadzane w tej materii przepisy, funkcjonujące na gruncie różnych aktów prawnych, były ze sobą spójne. Tym samym, również preambuła do ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jak i same przepisy tej ustawy przyznają preferencje właśnie gospodarstwom rodzinnym, prowadzonym przez rolników indywidualnych.

Niemniej jednak, w związku z postulatami kierowanymi przez Krajową Radę Spółdzielczą oraz Krajowy Związek Rewizyjny Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w zakresie umożliwienia nabywania ziemi rolnej przez RSP, w MRiRW opracowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje on m.in. zmianę ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2569), polegającą na:

1. ułatwieniu wnoszenia do spółdzielni produkcji rolnej nieruchomości rolnych jako wkład gruntowy. Projekt przewiduje, aby w sytuacji, gdy nieruchomość rolna jest zbywana lub oddawana w posiadanie spółdzielni produkcji rolnej jako wkład gruntowy, wyłączony został ze stosowania przepis art. 2b ust. 1 i 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, nakładający na nabywcę nieruchomości rolnej trwający przez okres 5 lat obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego jak i zakaz zbycia, czy też oddania w posiadanie innemu podmiotowi nabytej nieruchomości,
2. wyłączeniu stosowania art. 2a ust. 1 i 2 tej ustawy do spółdzielni produkcji rolnej. Art. 2a ust. 1 i 2 stanowi, że nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, a ponadto, że powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej nie może przekraczać 300 ha. Projektowane regulacje pozwolą RSP nabywać nieruchomości rolne (na rynku prywatnym) bez konieczności uzyskiwania zgody Dyrektora Generalnego KOWR (art. 2a ust. 4 tej ustawy) oraz bez ograniczenia powierzchni.

Projekt ten podlega aktualnie procesowi legislacyjnemu. Należy zwrócić uwagę, że wprowadzenie powyższych propozycji nie wymaga wprowadzenia do ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego pojęcia „gospodarstwa wielorodzinnego”.

Warto też zaznaczyć, że w związku z postulatami Krajowej Rady Spółdzielczej oraz Krajowego Związku Rewizyjnego Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w Planie Strategicznym WPR na lata 2023-2027 przewidziane zostały preferencyjne rozwiązania dla spółdzielni produkcji rolnej i spółdzielni rolników w przypadku ubiegania się przez nie o przyznanie:

• płatności redystrybucyjnej,
• wsparcia dochodów związanego z produkcją do roślin pastewnych,
• płatności w ramach interwencji Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000 oraz
• płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW).

Szczegółowe zasady przyznawania płatności redystrybucyjnej ww. spółdzielniom zostały uregulowane w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (Dz. U. poz. 412). Zgodnie z art. 27 ust. 3 ww. ustawy, przy przyznawaniu płatności redystrybucyjnej danej spółdzielni maksymalne limity powierzchniowe w ramach tej płatności (płatność przysługuje do pierwszych 30 ha w gospodarstwach posiadających maksymalnie 300 ha) będą ustalane na wniosek spółdzielni jako iloczyn danego limitu oraz liczby członków danej spółdzielni, jeżeli spółdzielnia ta poddała się lustracyjnemu badaniu, o którym mowa w art. 91 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648), w ciągu ostatnich trzech lat poprzedzających rok złożenia wniosku o przyznanie tej płatności.

Tożsame rozwiązania zostały przewidziane w przypadku spółdzielni ubiegających się o przyznanie płatności związanych z produkcją do roślin pastewnych, płatności ONW oraz płatności w ramach interwencji Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000 i zostały uregulowane w przepisach wykonawczych do ww. ustawy.”

Należy przypomnieć, że Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych już w 2021 r. występował do resortu rolnictwa w sprawie możliwości uznania rolniczych produkcyjnych za gospodarstwa wielorodzinne.

Źródło: KRIR