STAŻ ZA GRANICĄ NAJLEPSZĄ NAUKĄ

Rozmowa z Panem Józefem Bartkowiakiem, wieloletnim (emerytowanym od września br.) dyrektorem Zespołu Szkół Rolniczych w Gubinie. Szkoła ma wieloletnie i prężne kontakty zagraniczne a młodzież zyskuje tam doskonałe przygotowanie praktyczne.

W jaki sposób w Państwa placówce oświatowej realizowane są zagraniczne praktyki uczniowskie w ramach wstępnego przygotowania do zawodu?

Szkolenie praktyczne stanowi nie tylko istotny element w ocenie końcowej ucznia, ale jest również wskaźnikiem jego przygotowania do życia zawodowego. Nabyte przez ucznia umiejętności praktyczne i zdobyte nowe doświadczenia zawodowe zawsze brane są pod uwagę w rozmowie z przyszłym pracodawcą i podnoszą jego wartość na rynku pracy.

Nasza placówka oświatowa od wielu lat dokłada wszelkich starań, aby stworzyć swoim podopiecznym możliwie jak najlepsze warunki do odbycia takich szkoleń praktycznych, których oprócz nauki zawodu uczniowie, mają możliwość nauki języka obcego i poznają zasady pracy w zespole.

Przykładem tego typu praktyk i podejmowanych przez naszą szkołę działań są staże zawodowe realizowane we Francuskim Departamencie Le LOT w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Francja – Polska, Lot – Lubuskie.

Historia staży zawodowych w departamencie Le LOT sięga roku, 1992 kiedy to wyjechali do Francji pierwsi nasi uczniowie.

Czy istnieje związek tematyki szkolenia praktycznego z zachodzącymi w naszym województwie przemianami gospodarczymi oraz w życiu lokalnych społeczności ?

Jak najbardziej tak. Ze względu na stale zachodzące w naszym regionie zmiany społeczno-gospodarcze, tematyka szkoleń ewoluowała starając się zachować spójności z również zmieniającymi się programami edukacyjnymi i kierunkami kształcenia. Mamy zawsze świadomość przekazywania naszym uczniom takiej wiedzy, którą będą mogli wykorzystać w swoim życiu zawodowym lub pogłębiać na studniach wyższych. Szkolenie praktyczne nie stanowi, więc wyjątku i powinno dać osobom uczestniczącym w nim możliwie jak największy kapitał wiedzy użytecznej.

Czym było dla Państwa przystąpienie do Programu Unii Europejskiej „Leonardo da Vinci” ?

Z perspektywy roku, 1999 kiedy to nasza szkoła podpisała z Krajową Agencją Programu „Leonardo da Vinci” pierwszą umowę wdrażającą realizację naszego pierwszego projektu, można śmiało powiedzieć, że był to moment przełomowy w organizacji praktyk zawodowych we Francji. Oferta uczestnictwa w Programie „Leonardo da Vinci” nadała naszym przedsięwzięciom inny wymiar stwarzając bezpośrednim beneficjentom (uczniom) doskonałe warunki szkolenia i pośrednio podniosła atrakcyjność naszej placówki oświatowej stwarzając ją bardziej nowoczesną. Fakt ten staramy się wykorzystywać w rekrutacji nowych uczniów.

Jaki jest bilans 15 lat współpracy z Francuskim Departamentem Le LOT w dziedzinie staży uczniowskich?

W trakcie 15 lat współpracy, wysłaliśmy do Departament Le LOT ponad 500 uczniów, z czego prawie połowa uczestniczyła w pięciu kolejnych projektach tematycznych, których całkowita kwota dofinansowania z Programu „Leonardo da Vinci” wyniosła 1.100.000.PLN

Obecnie realizujemy projekt o roboczym tytule „Usługi turystyczne na obszarach wiejskich sposobem promocji regionu” – objętych nim jest 50 beneficjentów. Projekt uwzględnia zachodzące w regionie zmiany strukturalne i społeczne na obszarach wiejskich, z których to w większości pochodzą nasi uczniowie. Obserwowany w ostatnich latach dynamiczny rozwój usług agroturystycznych i turystycznych na terenach wiejskich oraz ich bezpośredni wpływ na systematyczne podnoszenie atrakcyjności regionu, pozwala prognozować, że ta dziedzina będzie w najbliższym czasie dalej się rozwijała i systematycznie podnosiła jakość swoich usług. Powstawanie na terenie naszego województwa małych i średnich hoteli i pensjonatów turystycznych staje się alternatywą dla lokalnych społeczności w znalezieniu zatrudnienia i jednocześnie zwiększenia zainteresowanie naszym regionem turystów docelowych jak i tych okazjonalnych generując na jego obszarze również inne aktywności gospodarcze jak handel, usługi i drobną produkcję.

Jak treść tego właśnie projektu odnosi się do oczekiwań uczniów w nim uczestniczących?

Projekt zakłada, że zdobycie przez jego beneficjentów doświadczeń podczas staży praktycznych we Francji pozwoli im po ukończeniu szkoły łatwiej znaleźć zatrudnienie w miejscu swojego zamieszkania i pochodzenia odrzucając tym samym ideę emigracji za pracą do dużych ośrodków miejskich. Zdobycie przez uczestników projektu odpowiednich doświadczeń praktycznych i wiedzy teoretycznej uzupełnionej pogłębieniem znajomości języka obcego kraju przyjmującego, ma na celu pozyskanie na naszym terenie doświadczonej kadry fachowej znającej i stosującej unijne normy i standardy. Nabyte przez beneficjentów umiejętności stanowić będą element wiedzy, jaką będą mogli przekazać po powrocie właścicielom istniejących już i nowopowstałych hoteli i pensjonatów. Nie wyklucza się również, że niektórzy sami podejmą wyzwanie otwarcia w swoich rodzinnych stronach podobnej działalności tworząc tym samym miejsca pracy dla siebie i najbliższego otoczenia.

Czy zauważacie Państwo u swoich podopiecznych, którzy odbyli tego typu szkolenie za granicą jakieś zmiany w osobowości, charakteru, innego postrzegania pewnych spraw itp.?

Z naszych obserwacji wynika jednoznacznie, iż uczniowie, którzy odbyli szkolenie praktyczne w obcym im dotąd kraju, obcym środowisku, daleko od domu i rodziny, wracają dowartościowani psychicznie i dojrzalsi emocjonalnie. Prawie wszyscy wykazują większą zaradność, pozbywają się ewentualnych kompleksów, lepiej odnajdują się w swoim środowisku i inaczej przez to środowisko są postrzegani. Wielu z nich wykazuje dalsze zainteresowanie uczestnictwem w podobnych formach kształcenia deklarując swoją gotowość do kolejnego wyjazdu. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż uczestnictwo w międzynarodowy stażu wprowadza u każdego z beneficjentów dodatkowe poczucie wartości związane z udoskonaleniem znajomości języka i poczuciem europejskości. Uważam, że to bardzo ważne nie tylko dla „jednostki”, czyli samego ucznia, ale dla całej europejskiej społeczności.

Nawiązując do czasu trwania szkolenia, czy uważa Pan, że jest on odpowiednio dobrany uwzględniając czas nieobecności w szkole ucznia biorącego udział w stażu.

Czas trwania szkolenia praktycznego we Francji wynosi 63 dni (9 tygodni) i został on wspólnie ustalony z instytucja przyjmującą. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, iż jest to okres optymalnie dobrany mając na uwadze czas trwania praktycznej nauki zawodu przewidzianej w programie nauczania bez względu gdzie miałaby się ona odbyć. Skrócenie tego okresu szkolenia mogłoby niekorzystnie wpłynąć na jego jakości i osiągnięcie zamierzonych w projekcie rezultatów. Trzeba również zdawać sobie sprawę z pewnego okresu adaptacyjnego, który w zależności od ucznia wynosi od jednego do dwóch tygodni.

W jaki sposób dokonujecie Państwo klasyfikacji przyszłych stażystów mając do dyspozycji określoną ilość miejsc ?

To prawda. Zadanie to nie należy do najłatwiejszych. Oczywiście jest grupa uczniów, której w chwili wdrażania projektu do realizacji nie możemy brać pod uwagę chociażby ze względu na wiek – zależy nam, aby uczestnicy byli pełnoletni. Tworzenie tak zwanej grupy docelowej odbywa się poprzez zastosowanie kilku parametrów rekrutacyjnych. Po pierwsze dany projekt adresujemy do uczniów, którzy kontynuują naukę w dziedzinach najbardziej spójnych treścią projektu w myśl zasady nie wyślemy do agroturystyki, gastronomii lub hotelarstwa uczniów z technikum mechanizacji rolnictwa i na odwrót. Bardzo skrupulatnie przyglądamy się wszystkim kandydaturom, zbieramy informacje od nauczycieli poszczególnych przedmiotów zarówno w kontekście osiąganych wyników w nauce jak i dyscypliny, kultury osobistej i ogólnie zaradności życiowej. Nie jest to łatwe zadanie. Często musimy doprowadzać do pewnych kompromisów pomiędzy dobrą lub bardzo dobrą znajomością języka a słabszymi ocenami z przedmiotów zawodowych i na odwrót. Zdajemy sobie sprawę, że każde zakontraktowane w projekcie miejsce powinno zostać maksymalnie dobrze wykorzystane i nie ma tu miejsca na pomyłkę.

W jaki sposób Państwa szkoła jako promotor projektu wdraża zatwierdzony do realizacji projekt?

Schemat działania jest następujący. W momencie pozytywnego zaopiniowania projektu przez Krajową Agencję Programu „Leonardo da Vinci” ogłaszamy nabór beneficjentów a następnie podpisujemy z nimi stosowne umowy precyzujące prawa i obowiązki każdej ze stron. Następnie po skompletowaniu grupy docelowej przeprowadzamy pięciodniowe przygotowanie kulturowo-pedagogiczne. Następnym etapem jest zakup dla wszystkich uczestników biletów na środki transportu oraz odpowiedniego ubezpieczenia na czas podróży i pobytu we Francji. Po powrocie rozliczamy każdego beneficjenta z poniesionych kosztów i wymagamy od niego założenia raportu z odbytego szkolenia. Przenosimy również do polskiego systemu oceniania uczniów uzyskane przez stażystę we Francji oceny.

Wspomniał Pan o tak zwanym przygotowaniu kulturowo-pedagogicznym. Co to jest za przygotowanie i dla czego musicie je Państwo realizować?

Przygotowanie kulturowo-pedagogiczne jest bardzo istotnym elementem każdego projektu. Realizujemy je w naszej placówce tuż przed wyjazdem młodzieży. Głównym jego celem jest przekazanie przyszłym stażystom wiedzy na temat kraju docelowego, panujących w nim tradycji i obyczajów oraz wszystkich innych informacji związanych z treścią projektu. Nie bez znaczenia pozostają też sprawy odpowiedniego zachowania się oraz bezpieczeństwa podczas pobytu i podróży. Program przygotowania kulturowo-pedagogicznego jest bardzo rozbudowany a jego realizacja zajmuje piec dni w wymiarze po osiem godzin dziennie. Do zabezpieczenia odpowiedniej jakości tego przygotowania podchodzimy bardzo poważnie, ponieważ zdajemy sobie sprawę, że dobre przygotowanie wstępne skraca okres adaptacyjny i daje naszym uczniom lepsze samopoczucie na początku szkolenia.

W jaki sposób utrzymujecie Państwo kontakt ze swoimi podopiecznym podczas ich pobytu na szkoleniu we Francji?

Jeszcze przed wyjazdem naszej młodzieży na staż opracowywana jest wspólnie z instytucją przyjmująca lista kontaktowo-adresowa. Jest to lista przydziału naszych uczniów do poszczególnych miejsc stażowych (pensjonaty, gospodarstwa, hotele) i zawiera dokładny adres pobytu stażysty z numerem telefony kontaktowego. Mamy, więc możliwość skontaktowania się z każdym z naszych uczniów oraz z jego bezpośrednim opiekunem. Podczas pobytu na stażach naszych uczniów, pozostaje do naszej dyspozycji stały przedstawiciel instytucji przyjmującej na terenie województwa lubuskiego. Ułatwia nam to nawiązanie kontaktu z naszą młodzieżą zwłaszcza w nagłych przypadkach. Instytucja przyjmująca raz na trzy tygodnie dokonuje ewaluacji osiąganych przez naszych beneficjentów rezultatów i przesyła nam odpowiedni dokument. Również każdy z naszych uczniów posiada przy sobie listę kontaktową osób, które może w każdej chwili powiadomić w razie nagłego nieprzewidzianego zdarzenia.

Czy w trakcie realizacji kolejnych projektów spotkaliście się Państwo z sytuacjami trudnymi, mam tu na myśli nagłe zdarzenia losowe lub naruszenia dyscypliny przez uczniów?

Na zdarzenia losowe nikt nie ma wpływu. W ciągu piętnastu lat działalności i 500 wysłanych stażystów mieliśmy kilka zachorowań, z czego dwa zakończyły się krótką hospitalizacją. No cóż choroba nie wybiera, może nas dopaść wszędzie i nawet Francja nie jest wyjątkiem. Jeśli chodzi o sprawy dyscypliny, staramy się wpoić naszym uczniom zasadę, że wyjeżdżając na staż do obcego kraju reprezentują Polskę, województwo, powiat i swoją szkolę i muszą zrobić wszystko, aby za ich czyny nikt się nie wstydził. Każdy ze stażystów ma świadomość, że jego ewentualne niepoprawne zachowanie może spowodować utratę miejsca odbywania szkolenia dla kolejnych uczniów. Jak na razie nie mieliśmy do czynienia z poważnymi naruszeniami dyscypliny wymagającymi naszej interwencji – to nas cieszy i chcielibyśmy aby nigdy to nie miało miejsca.

Powracająca ze szkolenia w Departamencie Le LOT młodzież wraca z pewnym bagażem nowych doświadczeń i nabytych umiejętności praktycznych, w jaki sposób może ona to udokumentować?

Nasz projekt zakłada ewaluację nabytych umiejętności i odpowiednie jego udokumentowanie. W tym celu w ostatnim tygodniu trwania stażu, każdy z uczestników poddawany jest krótkiemu egzaminowi z wiedzy teoretycznej, praktycznej i umiejętności językowych. Bezpośredni opiekun stażysty wystawia mu osobistą opinię uwzględniającą jego motywacje, zdyscyplinowanie i zainteresowanie tematyką szkolenia. Na tej podstawie instytucja przyjmująca wystawia każdemu uczestnikowi odpowiedni certyfikat. Jest to dokument stwierdzający odbycie przez ucznia stażu w ramach odpowiedniego projektu z zaznaczeniem wszystkich jego parametrów jak: okres i miejsce odbycia stażu, otrzymane oceny i opinie. Certyfikat ten zawiera też szczegółowy program szkolenia, który uczestnik musiał zrealizować. Oczywiście dokument jest w języku francuskim potwierdzony pieczęciami i podpisami osób uprawnionych. 

Czy oprócz zrealizowania treści programu szkolenia jego uczestnicy mają możliwość zwiedzenia ciekawych miejsc i nawiązania interesujących znajomości?

Zwiedzanie regionu, w którym nasi uczniowie odbywają staże ma miejsce w trakcie zgrupowań w czasie wolnym lub wyjazdów tematycznych związanych z realizacją treści projektu. Nad tym zagadnieniem czuwa zawsze instytucja przyjmująca, która wszystko zabezpiecza. Oczywiście dwa miesiące pobytu w nowym środowisku często sprzyja nawiązywaniu nowych znajomości a nawet przyjaźni. Niektóre z nich trwają krócej inne dłużej. Jeden z naszych pierwszych stażystów wrócił do Departamentu Le LOT i założył polsko-francuską rodzinę. Parę lat temu otrzymał obywatelstwo francuskie. Mieszka tam i pracuje. Ma dwójkę dzieci. Dwie nasze absolwentki wróciły do swoich miejsc odbywania stażów jako pracownice i podobnie jak ich kolega najprawdopodobniej założą tam rodziny. Mamy tu, więc do czynienia z czynnikiem ludzkim nie zawsze spójnym z treścią realizowanego projektu, ale takie jest życie i każdy chce na swój sposób je wykorzystać. W trakcie powrotu do Polski każda grupa ma możliwość krótkiego zwiedzenia stolicy Francji i zrobienia sobie pamiątkowych zdjęć.

Jaka jest opinia bezpośrednich opiekunów na temat naszych stażystów i jak wypadają oni w konfrontacji ze swoimi kolegami stażystami francuskim?

O tym, że nasi uczniowie cieszą się dobrą a nawet bardzo dobrą opinią świadczy fakt, że możemy dziś wybierać miejsca odbywania stażów dla naszych uczniów. Współpracujemy z kilkunastoma pensjonatami i hotelami, które same są zainteresowane przyjęciem u siebie polskich praktykantów. Trzeba tutaj koniecznie zaznaczyć, że nasza młodzież ma poczucie pewnej niedoskonałości językowej w stosunku do swoich rówieśników – stażystów francuskich. Fakt ten powoduje, iż nasi stażyści starają się nadrobić tę „niedoskonałość” poprzez większą motywację i bardziej wydajna pracę. Jest to oczywiście bardzo pozytywnie zauważane przez ich bezpośrednich opiekunów.

 Dziękuję za rozmowę
Leszek Sidorowicz